Οι όγκοι παγκρέατος είναι καλοήθεις και κακοήθεις. Στους καλοήθεις όγκους αναφέρονται οι κυστικές βλάβες. Οι κακοήθεις όγκοι δεν είναι συχνοί, ωστόσο, είναι από τους πλέον δύσκολους στη θεραπευτική τους αντιμετώπιση, καθώς δεν δίνουν συμπτώματα. Γι΄αυτό και όταν διαγνωστούν, έχουν συνήθως διηθήσει και άλλες περιοχές. Στο σύνολο των κακοηθών όγκων, το αδενοκαρκίνωμα υπερβαίνει το 80% των περιπτώσεων, ενώ οι υπόλοιποι όγκο χαρακτηρίζονται ως «νευροενδοκρινείς όγκοι».
Για τους καλοήθεις όγκους παγκρέατος δεν απαιτείται πάντα χειρουργική αντιμετώπιση. Εάν όμως απαιτείται, τόσο γι΄ αυτούς, όσο και για τους κακοήθεις όγκους παγκρέατος, η χειρουργική εκτομή είναι μία από τις πλέον δύσκολες και σύνθετες επεμβάσεις και γι΄αυτό απαιτεί χειρουργική ομάδα με πολύ μεγάλη εμπειρία και γνώση.
Ειδικότερα:
Κυστικοί όγκοι παγκρέατος
Το τυχαίο εύρημα μιας ασυμπτωματικής παγκρεατικής κύστης, προκαλεί ανησυχία, διότι δυνητικά κάποιες από τις παγκρεατικές κύστεις μπορεί να υποκρύπτουν ή να εξελιχθούν σε κακόηθες νεόπλασμα. Δεν είναι όμως όλες οι κύστεις του παγκρέατος δυνητικά κακοήθεις. Κάποιες έχουν εντελώς καλοήθη πορεία και ποτέ δεν προκαλούν συμπτώματα στους ασθενείς. Συνεπώς, η ακριβής τους διάγνωση είναι καθοριστικής σημασίας.
Το ενδοσκοπικό υπερηχογράφημα (EUS) είναι μια διαγνωστική μέθοδος που συνδυάζει την ενδοσκόπηση με τους υπερήχους. Τα ειδικά υπερηχοενδοσκόπια καταφέρνουν να δώσουν εικόνα υψηλής ευκρίνειας, λόγω του γεγονότος ότι ο ηχοβολέας που βρίσκεται στην άκρη του ενδοσκοπίου, κατά την εξέταση έρχεται σχεδόν σε επαφή με τον παγκρεατικό αδένα. Ο αδένας του παγκρέατος βρίσκεται στη ράχη μας, «κρυμμένος» πίσω από το στομάχι. Με την εξέταση αυτή, ο ιατρός μπορεί να διαγνώσει και να χαρακτηρίσει τις παγκρεατικές κύστεις με μεγαλύτερη ακρίβεια από τις συμβατικές μεθόδους.
Οι κυστικοί όγκοι του παγκρέατος είναι:
-Τα βλεννώδη κυσταδενώματα: Εντοπίζονται συνήθως στην ουρά του παγκρέατος και σπανίως είναι πολυεστιακά. Εκδηλώνονται κυρίως στις μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Το μέγεθός τους πρέπει να παρακολουθείται συστηματικά, διότι μπορεί να περιέχουν άτυπα κακοήθη κύτταρα και σταδιακά να εξαλλαχθούν σε βλεννώδη κυσταδενοκαρκινώματα για τα οποία η μόνη θεραπεία είναι η άμεση χειρουργική αφαίρεση.
-Τα ορώδη κυσταδενώματα: Σχηματίζουν μικροκύστεις με σπογγώδη εμφάνιση και είναι σχεδόν πάντα καλοήθεις όγκοι. Εάν μεγαλώσουν πολύ και το μέγεθός τους προκαλεί πρόβλημα, τότε πρέπει να αφαιρούνται.
-Τα ενδοπορικά θηλώδη- βλεννώδη νεοπλάσματα: Αφορούν κυρίως άνδρες, είναι συνήθως καλοήθεις όγκοι αλλά μπορεί να εξαλλαχθούν και σε κακοήθεις. Δημιουργούνται από την παραγωγή βλέννας μέσα στο πάγκρεας η οποία μπορεί να προκαλέσει απόφραξη του παγκρεατικού πόρου και διόγκωση του παγκρέατος. Σε αυτές τις περιπτώσεις επιβάλλεται η χειρουργική εκτομή.
-Οι θηλώδεις κυστικοί όγκοι: Αφορούν κυρίως νέες γυναίκες και είναι σκόπιμο να χειρουργούνται .
Γενικότερα, οι κυστικοί όγκοι του σώματος και της ουράς του παγκρέατος αντιμετωπίζονται χειρουργικά μόνο όταν είναι αναγκαίο, με περιφερική παγκρεατεκτομή, ογκεκτομή ή με την τεχνική Whipple, αναλόγως του προβλήματος και της κατάστασης του ασθενούς. Οι επεμβάσεις έχουν νοσηρότητα και επικινδυνότητα, αλλά οδηγούν σε πλήρη ίαση.
Εάν υπάρχει απόφραξη του χοληδόχου πόρου, τότε εκτός από την αφαίρεση του όγκου, διενεργείται και χολοπεπτική αναστόμωση και αποσυμφόρηση.
Καρκίνος του παγκρέατος
Το αδενοκαρκίνωμα αφορά κυρίως άνδρες ηλικίας άνω των 50 ετών. Δίνει συμπτώματα όπως πόνο ψηλά στην κοιλιά και στην πλάτη, ίκτερο, απώλεια βάρους, ανορεξία, αδυναμία, τάση για έμετο κ.α, μόνο όταν ο όγκος μεγαλώσει.
Η μοναδική επιλογή για τους ασθενείς με καρκίνο του παγκρέατος ώστε να αυξηθεί το προσδόκιμο ζωή στους, είναι η χειρουργική εκτομή και ο πλήρης λεμφαδενικός καθαρισμός των μεταστάσεων στα όμορα ζωτικά όργανα.
Έχει ιδιαίτερη σημασία για τους χειρουργικούς χειρισμούς, το σημείο του παγκρέατος στο οποίο βρίσκεται ο όγκος. Μπορεί να εντοπίζεται στην κεφαλή, στο σώμα ή στην ουρά του παγκρέατος. Εφόσον ο όγκος εντοπίζεται στην κεφαλή ή στο φύμα του Vater και είναι εξαιρέσιμος, τότε διενεργείται μερική παγκρεατοδωδεκαδακτυλεκτομή που περιλαμβάνει αφαίρεση της κεφαλής του παγκρέατος, το δωδεκαδακτύλου, του τελικού τμήματος του στομάχου, της χοληδόχου κύστης, τμήμα του χοληδόχου πόρου, τμήμα της νήστιδος και αναστόμωση αυτής με κολόβωμα του παγκρέατος, τελικοπλάγια με το στομάχι και τελικοπλάγια με τον χοληδόχο πόρο.
Εάν ο όγκος βρίσκεται στο σώμα ή στην ουρά του παγκρέατος, διενεργείται περιφερική ουραία ή αριστερή παγκρεατεκτομή.
Εάν ο όγκος είναι διάχυτος στο πάγκρεας, τότε διενεργείται ολική παγκρεατεκτομή με την τεχνική Whipple ή κάποια από τις τροποποιήσεις της, η οποία περιλαμβάνει: Αφαίρεση της κεφαλής του παγκρέατος, του δωδεκαδακτύλου με τμήμα του λεπτού εντέρου, της χοληδόχου κύστης και του μεγαλύτερου τμήματος του χοληδόχου πόρου. Ανάλογα με την έκταση του όγκου, μπορεί να χρειαστεί να συναφαιρεθεί και κάποιο άλλο όργανο όπως τμήμα του παχέος εντέρου, νεφρός, σπλήνας, στομάχι, τμήμα της πυλαίας ή της άνω μεσεντέριας φλέβας. Διενεργείται επίσης καθαρισμός της πρόσθιας επιφάνειας της αορτής από το λεμφικό και νευραγγειακό ιστό, του του κοιλιακού πλέγματος και άλλων οργάνων, κατά περίπτωση. Αποτελεί μία από τις πλέον δύσκολες και απαιτητικές χειρουργικές επεμβάσεις.
Εάν ο καρκίνος δεν μπορεί να αφαιρεθεί πλήρως αλλά έχει προκληθεί απόφραξη του παγκρεατικού πόρου και ίκτερος, τότε μπορεί παρηγορικά να διενεργηθεί by-pass για την παράκαμψη του όγκου και τη δημιουργία νέας οδού διέλευσης των τροφών προς το έντερο.
